Beter Toezicht

Inzicht in risico’s; uitzicht op oplossingen

 

functioneren van de raad

Een degelijke analyse van eigen functioneren bevordert goed toezicht. Het toont de sterke en minder sterke punten en de risico’s van het toezichthoudend orgaan en biedt een kompas voor verbetering. Doordat wij met onze risicoscan een Raad van Toezicht vanuit drie perspectieven in kaart brengen, organisatie (formeel & informeel), (gedrags-) cultuur en maturiteit (kennis & kunde), zijn wij in staat om een samenhangend beeld te schetsen van de Raad en haar functioneren en de aandachtspunten voor verbetering.

continuïteitsrisico’s van de organisatie

Goed toezicht vereist dat de toezichthouder inspeelt op de risico’s van de organisatie waarop hij toeziet en weet wat de bestuurder hieraan doet. In essentie gaat het om de continuïteit van de organisatie die samenhangt met financiële risico’s, operationele risico’s, juridische risico’s (o.a. compliance), marktrisico’s, politieke risico’s en risico’s die de organisatie van binnenuit kunnen bedreigen (cultuur & gedrag, kennis & kunde).

Hoewel het beheer van deze risico’s primair de verantwoordelijkheid van de bestuurder is, is het is de taak van de Raad van Toezicht hierover te adviseren en hierop toezicht te houden.

Een aantal incidenten dat de laatste tijd de pers heeft gehaald, laat overduidelijk zien dat een Raad van Toezicht en haar individuele leden een aanzienlijk risico lopen. Reputaties zijn sneller geknakt dan verworven en de centrale vraag zal, als er ‘gebeurtenissen’ zijn, altijd luiden: is er voldoende gedaan om deze gebeurtenis te voorkomen en is er ook voldoende gedaan om deze gebeurtenis goed aan te pakken?

Wij ondersteunen en adviseren raden bij het houden van toezicht op het risicomanagement van de organisatie.

Met evaluatie en visitatie toetsen wij zowel het interne functioneren als het resultaat van de werkzaamheden van de Raad van Toezicht met behulp van feitelijk, constaterend onderzoek. Wij doen deskresearch, bestuderen de relevante stukken en voeren gesprekken met (alle) leden van de Raad van Toezicht, het College of Raad van Bestuur en stakeholders.

Per situatie bepalen wij met onze opdrachtgever waar het accent moet liggen: op verbetering van het resultaat dan wel een verbetering van de organisatie van het toezicht.

Belangrijke onderdelen van ons onderzoek zijn: het samenspel tussen Raad en College van Bestuur, de mate waarin voldaan is aan de uiteenlopende voorwaarden waaraan een goed functionerend toezichthouder moet voldoen, het teamproces en de samenstelling van de raad en het individueel functioneren van zijn leden.

visie

Een gedeelde visie op de inhoud en reikwijdte van het toezicht is een belangrijke leidraad voor toezichthouders.

Vanuit ons bureau helpen wij opdrachtgevers bij het ontwikkelen van zo’n visie in een korte doorlooptijd. Daarbij komen onder meer aan de orde:  de afbakening van verantwoordelijkheden tussen toezichthouders en bestuurders, de onderlinge taak- en rolverdeling, nut en noodzaak van een actuele profielschets.

verantwoording

Afleggen van verantwoording over uitgevoerde werkzaamheden en geboekte resultaten hoort bij professioneel toezicht. Diverse bestuurlijke incidenten en falend toezicht in verschillende sectoren onderstrepen het belang van verantwoording.

De Raad van Toezicht behoort bij de uitoefening van zijn taken rekening te houden met verschillende belangen: van medewerkers, van afnemers, van de organisatie zelf en het belang van de samenleving, gelet op de publieke missie.

Daarom is het nodig dat de Raad van Toezicht bepaalt wie de meest relevante interne en externe belanghebbenden zijn, vooral wanneer de Raad in een stichtingsstructuur werkt, waar formele ‘eigenaars’ van de organisatie ontbreken. In zo’n situatie heeft men te maken met een ‘verantwoordingsvacuüm’.

Vanuit Beter Toezicht adviseren wij over maatwerkoplossingen voor dit verantwoordingsvacuüm, die recht doen aan de specifieke uitgangssituatie waarin de organisatie verkeert. Daarbij maken we onderscheid tussen het afleggen van verticale verantwoording (aan externe toezichthouders, subsidieverleners) en horizontale verantwoording aan belanghebbenden in de samenleving.

In de huidige maatschappelijke context is het opportuun dat een Raad van Toezicht zichtbaar opereert vanuit een transparante houding: wie zijn de leden, hoe heeft de Raad inhoud gegeven aan zijn taak,  welke stappen zet de Raad zelf op het gebied van professionalisering? Ook hiervoor biedt Beter Toezicht praktische handreikingen en suggesties.